MIKROLEARNING, czyli krótko, prosto, ciekawie, na temat –“PIGUŁKI WIEDZY” na @dobrapolnistka QUIZY – na @quizy_z_polskiego
Marzec 2025
Zadania i ćwiczenia ułatwiające przygotowanie się do egzaminu z języka polskiego po ósmej klasie
Praca z tekstem literackim: Henryk Sienkiewicz „Krzyżacy” (fragment)
Henryk Sienkiewicz
„Krzyżacy” (fragment)
Zbyszko odgarnął włosy, które dawno nie podcinane z przodu, spadały mu aż na brwi, chwilę posiedział w milczeniu, po czym jął mówić:
– Dałby Bóg, abym ja tyle mógł wiedzieć o mojej Danuśce, ile wiem o Malborku. Pytacie, com tam widział? Widziałem potęgę krzyżacką niezmierną, przez wszystkich królów i przez wszystkie narody wspomaganą, z którą nie wiem, czyli kto w świecie mierzyć się zdoła.
Widziałem zamek, jakiego chyba i sam cesarz rzymski nie ma. Widziałem skarby nieprzebrane, widziałem zbroje, widziałem mrowie orężnych mnichów, rycerzy i knechtów1 – i relikwie jakby u Ojca Świętego w Rzymie, i mówię wam, że aże dusza zdrętwiała we mnie, bom sobie pomyślał: gdzie się tam komu na nich porywać? kto ich zmoże? kto się im oprze? kogo ich siła nie przełamie? […]
Maćkowi dziwne wydały się […] słowa Zbyszka, więc choć chciało mu się poznać wszystkie przygody młodzianka, jednakże przerwał mu i rzekł:
– […] A mało to razy zderzaliśmy się z nimi tarczą o tarcz i łbem o łeb! A toś zabaczył2, jako im niesporo3 bywało ku nam – i jak na zatwardziałość naszą narzekali: że to nie dość było konia zapocić i kopię pokruszyć, jeno trza było cudze gardło wziąć albo swoje dać! Byli tam przecie i goście, którzy nas pozywali – a wszyscy z hańbą odeszli. Cóżeś to tak zmiękł?
– Nie zmiękłem ja, bom się i w Malborku potykał, gdzie też i na ostre gonili4 . Ale wy ich wszystkiej potęgi nie znacie.
Lecz stary rozgniewał się.
– A ty znasz-li całą moc polską? Widziałeś wszystkie chorągwie w kupie? Nie widziałeś. A ich potęga na krzywdzie ludzkiej i na zdradzie stoi, bo tam i piędzi 5 ziemi nie ma, która by była ich. Przyjęli ci ich książęta nasi, jak się ubogiego w dom przyjmuje – i obdarowali, a oni porósłszy w moc, pokąsali tę rękę, co ich żywiła, jako psi bezecni6 i wściekli. Ziemię zagarnęli, miasta zdradą pobrali i ot ich moc! Ale choćby wszyscy królowie świata szli im w pomoc – nadejdzie dzień sądu i pomsty.
– Skoroście mi kazali gadać, com widział, a teraz się gniewacie, to wolej zaniecham7 – rzekł Zbyszko.
Maćko zaś sapał przez jakiś czas gniewnie, po chwili jednak uspokoił się i rzekł:
– Albo to raz tak bywa! Stoi ci w lesie chojar 8 jako wieża sroga, myślałbyś, że wiek wieków postoi, a stukniesz w niego godnie obuchem, to ci się pustką odezwie. I próchno się w nim sypie. Taka to i krzyżacka moc!
1 Knecht – żołnierz pieszy w dawnym wojsku niemieckim.
2 Zabaczyć – zapomnieć.
3 Niesporo – niechętnie, niewygodnie.
4 Gonić na ostre – pojedynkować się konno na ostre kopie albo włócznie.
5 Piędź – dawna miara długości.
6 Psi bezecni – tu: budzący odrazę.
7 Wolej zaniecham – tu: przestanę opowiadać, zamilknę.
8 Chojar – stare, wysokie drzewo iglaste.
Zadanie 1
O wydarzeniach opowiada A/B, utwór należy do C/D.
A. narrator.
B. podmiot liryczny.
C. liryki.
D. epiki.
Zadanie 2
Oceń prawdziwość poniższych informacji. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
A. Według Maćka polskich rycerzy charakteryzuje wola walki i niezłomność.
B. Według Maćka Krzyżacy byli wdzięczni polskim książętom za okazaną pomoc.
Zadanie 3
Podaj dwa przykłady ilustrujące negatywne postępowanie Krzyżaków na ziemiach polskich.
Przykład 1
……………………………………………………………………………………………………………………………
Przykład 2
……………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 4
Dokończ zdanie. Wybierz poprawną odpowiedź spośród podanych.
Maćko odrzuca opinię Zbyszka o Krzyżakach, ponieważ uważa, że Zbyszko
A. przecenia potęgę Krzyżaków.
B. sprzymierzył się z Krzyżakami.
C. podał zmyślone informacje o Krzyżakach.
Zadanie 5
Jakie słowo Zbyszko powtórzył kilka razy, aby wzmocnić wiarygodność swojego przekazu na temat Krzyżaków?
Słowo
………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 6
Dokończ zdanie. Wybierz poprawną odpowiedź spośród podanych.
Maćko posłużył się przykładem chojara, aby pokazać, że potęga Krzyżaków jest
A. wieczna.
B. pozorna.
C. ukryta.
Zadanie 7
Podaj trzy dowolne wyrazy archaiczne, inne niż w przypisach, i określ rolę archaizmów w utworze.
Wyrazy (przykładowe)
…………………………………………………………………………………………………………………………………
Rola archaizmów
…………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 8
Uzupełnij artykuł hasłowy tak, aby związek frazeologiczny wskazany przez Ciebie był
zgodny z podanym objaśnieniem. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
…………………………– spierać się, walczyć o coś lub w czyjejś obronie.
A. wrócić na tarczy.
B. rzucić (komuś) rękawicę.
C. kruszyć kopie (o coś, o kogoś).
Zadanie 9
Zaznacz szereg, w którym kolejno występują części mowy zawarte w wypowiedzeniu ‘I próchno się w nim sypie’.
A. spójnik, rzeczownik, zaimek, spójnik, rzeczownik, czasownik.
B. spójnik, rzeczownik, zaimek, przyimek, zaimek, czasownik.
C. spójnik, rzeczownik, zaimek, przyimek, rzeczownik, czasownik.
Zadanie 10
Na podstawie poniższej informacji podaj autora, tytuł, gatunek utworu będącego lekturą obowiązkową.
Akcja utworu rozgrywa się w ostatnich latach panowania cesarz Nerona (63-68 r. n. e.) w Rzymie.
Autor
……………………………………………………………………………………………………………………………..
Tytuł
………………………………………………………………………………………………………………………………
Gatunek
……………………………………………………………………………………………………………………………..
ODPOWIEDZI DO ZADAŃ
Zadanie 1
A D
Zadanie 2
A. P
B. F
Zadanie 3
Przykład 1: zagarnęli ziemie, która do nich nie należała.
Przykład 2: kierując się zdradą, podporządkowali sobie miasta.
Zadanie 4
A
Zadanie 5
Słowo: widziałem
Zadanie 6
B
Zadanie 7
Wyrazy (przykładowe): mrowie, młodzianek, zmoże
Rola archaizmów: Zastosowane słownictwo archaiczne posłużyło do oddania realiów epoki.
Zadanie 8
C
Zadanie 9
B
Zadanie 10
Autor: Henryk Sienkiewicz.
Tytuł: „Quo vadis”.
Gatunek: powieść historyczna.