Październik 2024
Zadania i ćwiczenia ułatwiające przygotowanie się do egzaminu maturalnego z języka polskiego
Przykładowy test historycznoliteracki: Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz” (fragment)
Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna;
Bo nie jest bez grzeczności i miłość dziecinna,
I wzgląd męża dla żony przy ludziach, i pana
Dla sług swoich, a w każdej jest pewna odmiana.
Trzeba się długo uczyć, ażeby nie zbłądzić
I każdemu powinną uczciwość wyrządzić.
I starzy się uczyli; u panów rozmowa,
Była to historyja żyjąca krajowa,
A między szlachtą dzieje domowe powiatu.
Dawano przez to poznać szlachcicowi bratu,
Że wszyscy o nim wiedzą, lekce go nie ważą;
Więc szlachcic obyczaje swe trzymał pod strażą.
Dziś człowieka nie pytaj: co zacz? kto go rodzi?
Z kim on żył? co porabiał? Każdy gdzie chce wchodzi,
Byle nie szpieg rządowy i byle nie w nędzy.
Jak ów Wespazyjanus nie wąchał pieniędzy
I nie chciał wiedzieć, skąd są, z jakich rąk i krajów,
Tak nie chcą znać człowieka rodu, obyczajów!
Dość, że ważny i że się stempel na nim widzi,
Więc szanują przyjaciół jak pieniądze Żydzi».
[…]
I dalej mówił: «Grzeczność nie jest rzeczą małą:
Kiedy się człowiek uczy ważyć, jak przystało,
Drugich wiek, urodzenie, cnoty, obyczaje,
Wtenczas i swoją ważność zarazem poznaje:
Jak na szalach, żebyśmy nasz ciężar poznali,
Musim kogoś posadzić na przeciwnej szali.
Zaś godna jest waszmościów uwagi osobnej
Grzeczność, którą powinna młodź dla płci nadobnej;
Zwłaszcza gdy zacność domu, fortuny szczodroty
Objaśniają wrodzone wdzięki i przymioty.
Stąd droga do afektów i stąd się kojarzy
Wspaniały domów sojusz. Tak myślili starzy.
A zatem…» Tu Pan Sędzia nagłym zwrotem głowy
Skinął na Tadeusza, rzucił wzrok surowy:
Znać było, że przychodził już do wniosków mowy.
Wtem brząknął w tabakierę złotą Podkomorzy,
I rzekł: «Mój Sędzio, dawniej było jeszcze gorzéj!
Teraz, nie wiem, czy moda i nas starych zmienia,
Czy młodzież lepsza, ale widzę mniej zgorszenia.
Ach, ja pamiętam czasy, kiedy do ojczyzny,
Pierwszy raz zawitała moda francuszczyzny!
Gdy raptem paniczyki młode z cudzych krajów
Wtargnęli do nas hordą gorszą od Nogajów
Prześladując w ojczyźnie Boga, przodków wiarę,
Prawa i obyczaje, nawet suknie stare.
Żałośnie było widzieć wyżółkłych młokosów,
Gadających przez nosy, a często bez nosów,
Opatrzonych w broszurki i w różne gazety,
Głoszących nowe wiary, prawa, toalety.
Miała nad umysłami wielką moc ta tłuszcza;
Bo Pan Bóg, kiedy karę na naród przypuszcza,
Odbiera naprzód rozum od obywateli.
I tak, mędrsi fircykom oprzeć się nie śmieli,
I zląkł ich się jak dżumy jakiej cały naród,
Bo już sam wewnątrz siebie czuł choroby zaród.
Krzyczano na modnisiów, a brano z nich wzory;
Zmieniano wiarę, mowę, prawa i ubiory.
Była to maszkarada, zapustna swawola,
Po której miał przyjść wkrótce wielki post — niewola!
Zadanie 1
Kto wygłosił mowę na temat grzeczności?
A. Sędzia Soplica.
B. Podkomorzy.
C. Wojski.
Zadanie 2
Przedstaw osobę, która wygłosiła mowę na temat grzeczności.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 3
Udowodnij, w oparciu o mowę Podkomorzego, że formy grzeczności są różne.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 4
Rozstrzygnij, czy , według Podkomorzego, grzeczność miała wpływ na relacje międzyludzkie. Uzasadnij swoje stanowisko.
Rozstrzygnięcie:
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Uzasadnienie:
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 5
Na jakie dziedziny życia, według Podkomorzego, wpłynęła francuszczyzna?
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 6
Jaki był stosunek Podkomorzego do nowej mody?
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 7
Do czego, według Podkomorzego, miała doprowadzić fascynacja cudzoziemszczyzną?
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 8
Przemowa Podkomorzego jest
A. neutralna.
B. emocjonalna.
C. powściągliwa.
Zadanie 9
Rozstrzygnij, czy Podkomorzy był tradycjonalistą. Uzasadnij swoje stanowisko.
Rozstrzygnięcie:
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Uzasadnienie:
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 10
Który cytat charakteryzuje postawę Podkomorzego w kontekście powyższego fragmentu?
A. ”Starzec, cały kunszt, którym niegdyś w lasach słynął […]”.
B. „Ostatni, co tak poloneza wodził”.
ODPOWIEDZI DO ZADAŃ
Zadanie 1
B
Zadanie 2
Był gościem w Soplicowie. To stary znajomy i przyjaciel Sędziego. Cieszył się szacunkiem i autorytetem.
Zadanie 3
Podkomorzy uważa, że sposób okazywania grzeczności zależy od osoby, wobec której chcemy ją uzewnętrznić, na przykład inna jest grzeczność męża okazywana żonie, inna pana wobec poddanych, a jeszcze inna młodzieńca wobec panny.
Zadanie 4
Rozstrzygnięcie: Tak, według Podkomorzego okazywanie grzeczności miało wpływ na relacje międzyludzkie.
Uzasadnienie: Ludzie okazywali sobie wzajemny szacunek, uważność, zainteresowanie, nie byli wobec siebie obojętni, często było przyczyną zawierania małżeństw.
Zadanie 5
Francuszczyzna, według Podkomorzego, wpłynęła na wiarę, prawo, obyczaje, modę.
Zadanie 6
Stosunek Podkomorzego do nowej mody był negatywny.
Zadanie 7
Według Podkomorzego fascynacja cudzoziemszczyzną miała doprowadzić do utraty niepodległości.
Zadanie 8
B
Zadanie 9
Rozstrzygnięcie: Tak, Podkomorzy był tradycjonalistą.
Uzasadnienie: Nie tylko nie popierał cudzoziemszczyzny, ale również stawiał opór przeciwko zmianom.
Zadanie 10
B