Zadania i ćwiczenia ułatwiające przygotowanie się do egzaminu maturalnego z języka polskiego

Wypowiedź ustna – Wyjaśnij, odwołując się do podanego fragmentu powieści “Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza i do innego utworu literackiego, jaką funkcję może pełnić stylizacja w utworze literackim.

Lecz księżna odpowiedziała wesoło:
– My jeno tu nogi wstąpili rozprostować, a na ranek trzeba nam do Krakowa. Wyspaliśmy się w dzień i jedziemy nocą dla chłodu, a że to już kury piały, nie chciałam pobożnych zakonników budzić, zwłaszcza z taką kompanią, która więcej o śpiewaniu i pląsach niżeli o odpocznieniu myśli.
Gdy jednak zakonnik nalegał ciągle, dodała:
– Nie. Tu już ostaniem. Dobrze czas na słuchaniu świeckich pieśni zejdzie, ale na jutrznię do kościoła przyjedziemy, aby dzień z Bogiem zacząć.
– Będzie msza za pomyślność miłościwego księcia i miłościwej księżnej – rzekł zakonnik.
– Książę, mój małżonek, dopiero za cztery albo za pięć dni zjedzie.
– Pan Bóg potrafi i z daleka szczęście zdarzyć, a tymczasem niech nam, ubogim, wolno będzie choć wina z klasztoru przynieść.
– Radzi odwdzięczym – rzekła księżna.

PYTANIE 1
Co to jest stylizacja? Podkreśl poprawne sformułowania.

Stylizacja jest to wprowadzenie do tekstu w sposób celowy/w sposób przypadkowy cech językowych charakterystycznych dla tego samego stylu/dla innego stylu.

ODPOWIEDŹ
Stylizacja jest to wprowadzenie do tekstu w sposób celowy/w sposób przypadkowy cech językowych charakterystycznych dla tego samego stylu/dla innego stylu.
………………………………………………………………………………………………………………………………
PYTANIE 2
Jakie są rodzaje stylizacji? Uzupełnij punkty.

cechy języka potocznego, archaizmy, elementy gwarowe

Archaizacja – polega na wprowadzeniu do wypowiedzi …………………………….
Dialektyzacja – polega na wprowadzeniu do wypowiedzi …………………………..
Kolokwializacja – polega na wprowadzeniu do wypowiedzi ……………………….

ODPOWIEDŹ
Archaizacja – polega na wprowadzeniu do wypowiedzi archaizmów.
Dialektyzacja – polega na wprowadzeniu do wypowiedzi elementów gwarowych.
Kolokwializacja – polega na wprowadzeniu do wypowiedzi cech języka potocznego.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
PYTANIE 3
Zaznacz poprawny punkt.

A. Stylizacja obejmuje słownictwo, fleksję.
B. Stylizacja obejmuje fonetykę, składnię, słownictwo.
C. Stylizacja obejmuje słownictwo, fleksję, fonetykę, składnię.

ODPOWIEDŹ
C
……………………………………………………………………………………………………………………………………
PYTANIE 4
Określ czas wydarzeń, o których mowa we fragmencie powieści H. Sienkiewicza.

ODPOWIEDŹ
Wydarzenia rozgrywają się w średniowieczu.
………………………………………………………………………………………………………………………………..
PYTANIE 5
Z jakim rodzajem stylizacji mamy do czynienia?

ODPOWIEDŹ
Jest to przykład archaizacji.
………………………………………………………………………………………………………………………………..
PYTANIE 6
Jakie główne elementy budowy tekstu obejmuje archaizacja?

ODPOWIEDŹ
A. wypowiedzi narratora.
B. dialogi bohaterów.
……………………………………………………………………………………………………………………………..
PYTANIE 7
W jaki sposób realizuje się archaizacja?

ODPOWIEDŹ
A. w słownictwie, np. kompania, pląs.
B. w formach gramatycznych, np. niżli, jeno.
C. poprzez składnię zdań nawiązującą do języka staropolskiego.
………………………………………………………………………………………………………………………..
PYTANIE 8
Wskaż inny tekst literacki.

ODPOWIEDŹ
W “Weselu” Stanisława Wyspiańskiego ważnym środkiem artystycznym jest dialektyzacja. Dzięki temu zabiegowi można odróżnić wypowiedzi mieszkańców wsi od mowy inteligencji.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
PYTANIE 9
Jaki jest wniosek?

ODPOWIEDŹ
Stylizacja wprowadza czytelnika w fabułę dzieła, pomaga odtworzyć tło epoki, w której została umieszczona akcja utworu. Służy indywidualizowaniu języka bohaterów. Urozmaica styl utworu.