Literatura: wzorce osobowe – wybrane przykłady

Zadanie 1
Do podanych definicji wzorców osobowych dopisz ich nazwy.

A. szlachetny, odważny obrońca ojczyzny, nie kierował się motywami osobistymi, tylko dobrem kraju, nie zależało mu na sławie, nie bał się śmierci za ojczyznę.
B. odważny, zawsze gotów do walki w imię Boga, władcy i ojczyzny.
C. człowiek rozsądny, zapobiegliwy, zaradny, dobry gospodarz, sąsiad, troszczy się o rodzinę, szlachetny pan dla poddanych chłopów.
D. szlachcic polski z jego zaletami (odwaga, zaradność) i wadami (niezdyscyplinowanie, nieposzanowanie prawa).
E. przywiązany do ziemi, która jest wyznacznikiem jego pozycji.

Zadanie 2
Uzupełnij tabelkę.

Wzór osobowy	Bohater	Tytuł utworu	Autor	Epoka
artysta	Pan Młody
święty – asceta			anonimowy
kupiec			Bolesław Prus
poeta-wieszcz	Konrad

Zadanie 3
Wskaż podobieństwo łączące poniższe postacie.

A. Niobe i Demeter –
B. Bolesław Chrobry i Władysław Jagiełło –
C. Werter i Gustaw –
D. Julian Ochocki i Ignacy Rzecki –
E. Stanisława Bozowska i Tomasz Judym –

ODPOWIEDZI DO ZADAŃ

Zadanie 1
A. patriota.
B. rycerz.
C. ziemianin.
D. sarmata.
D. chłop-gospodarz.

Zadanie 2

Wzór osobowy	Bohater	Tytuł utworu	Autor	Epoka
artysta	Pan Młody	“Wesele”	Stanisław Wyspiański	Młoda Polska
święty – asceta	św. Aleksy	“Legenda o świętym Aleksym”	anonimowy	średniowiecze
kupiec	Stanisław Wokulski	“Lalka”	Bolesław Prus	pozytywizm
poeta-wieszcz	Konrad	III część “Dziadów”	Adam Mickiewicz	romantyzm

Zadanie 3
A. Niobe i Demeter – matki rozpaczające po śmierci dzieci/dziecka.
B. Bolesław Chrobry i Władysław Jagiełło – średniowieczni władcy.
C. Werter i Gustaw – nieszczęśliwie zakochani i nie mogący poślubić swoich wybranek.
D. Julian Ochocki i Ignacy Rzecki – idealiści.
E. Stanisława Bozowska i Tomasz Judym – społecznicy.

Literatura: ogólnie o liryce

Zadanie 1
Na podstawie poniższych definicji rozpoznaj gatunek literacki.

A. pieśń lamentacyjna zbliżona do elegii, wyrażająca żal po czyjejś śmierci, przypominająca czyny i zasługi zmarłego, podkreślająca jego zalety.
B. utwór składający się z czternastu wersów, dwie pierwsze zwrotki mają charakter opisowy, a dwie końcowe – refleksyjny.
C. krótki, zwięzły utwór o treści żartobliwej lub poważnej, o zaskakującym, celnym zakończeniu – puencie.
D. utwór opiewający uroki życia wiejskiego, piękno krajobrazu, związki człowieka z naturą.
E. utwór napisany w podniosłym stylu, poświęcony wzniosłemu wydarzeniu, uroczystości, instytucji, idei.

Zadanie 2
Rozpoznaj odmianę liryki.

A. “Kiedy się starasz zapomnieć
pamięta
kiedy nie możesz zasnąć
czeka aż się obudzisz”.
B. “Żałość moja długo w noc oczu mi nie dała
Zamknąć i zemdlonego uspokoić ciała:”
C. “Widomie skryta w przeczystym bursztynie
Zda się, że w własnym miedzie pszczoła płynie”.

Zadanie 3
Podaj trzy przykłady podziału liryki ze względu na temat.

Zadanie 4
Przeczytaj poniższe wersy, a następnie wykonaj polecenia.

“Jemu sady obradzają,
Jemu pszczoły miód dawają:
Nań przychodzi owiec wełna
I zagroda jagniąt pełna”.

A. wskaż układ rymów.

B. podaj przykład rymów żeńskich.

C. podaj przykład rymów gramatycznych.

D. podaj przykład rymów niegramatycznych.

E. podaj przykład anafory.

Zadanie 5
Uzupełnij tabelkę.

Tytuł	Gatunek	Autor	Epoka
“Hymn do miłości ojczyzny”
“Laura i Filon”
“Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach”
“Oda do młodości”
“Elegia o …[chłopcu polskim]”

ODPOWIEDZI DO ZADAŃ

Zadanie 1
A. tren.
B. sonet.
C. fraszka.
D. sielanka.
E. oda.

Zadanie 2
A. liryka zwrotu do adresata.
B. liryka bezpośrednia.
C. liryka pośrednia.

Zadanie 3
Przykłady: liryka religijna, patriotyczna, refleksyjna, filozoficzna, miłosna.

Zadanie 4
A. wskaż układ rymów.
aabb – rymy parzyste.

B. podaj przykład rymów żeńskich.
wełna-pełna

C. podaj przykład rymów gramatycznych.
obradzają – dawają

D. podaj przykład rymów niegramatycznych.
wełna – pełna

E. podaj przykład anafory.
dwukrotnie powtórzony wyraz ‘jemu’ na początku wersów

Zadanie 5

Tytuł	Gatunek	Autor	Epoka
“Hymn do miłości ojczyzny”	hymn	Ignacy Krasicki	oświecenie
“Laura i Filon”	sielanka	Franciszek Karpiński	oświecenie
“Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach”	sonet	Jan Kasprowicz	Młoda Polska
“Oda do młodości”	oda	Adam Mickiewicz	romantyzm
“Elegia o …[chłopcu polskim]”	elegia	Krzysztof Kamil Baczyński	wojna i okupacja