Literatura: romantyzm – ogólna znajomość epoki

Zadanie 1
Zaznacz pojęcia charakterystyczne dla romantyzmu.

A. intuicja.
B. rozum.
C. natura.
D. cywilizacja.
E. „prawdy żywe”.
F. konwenans.

Zadanie 2
Na podstawie poniższych informacji wskaż artystę z epoki romantyzmu. Połącz tytuł dzieła z jego twórcą.

Eugenie Delacroix, John Constable, Theodor Gericault, Caspar David Friedrich
„Tratwa Meduzy”, „Wędrowiec po morzu chmur”, „Śmierć Sardanapala”, „Wóz na siano”

A. angielski malarz tworzący pejzaże –
B. niemiecki malarz nastrojowych pejzaży –
C. francuski malarz scen batalistycznych, orientalnych –
D. francuski malarz pejzaży, obrazów o tematyce historycznej, religijnej –

Zadanie 3
Połącz nazwiska muzyków romantycznych z tytułami ich dzieł.

„Uwertura Herman i Dorota”, „Straszny dwór”, „Marsz żałobny”, „Rapsodia hiszpańska”, „Karnawał rzymski”

A. Fryderyk Chopin –
B. Franz List –
C. Hector Berlioz –
D. Robert Schumann –
E. Stanisław Moniuszko –

Zadanie 4
Określ autorów poniższych utworów oraz ich gatunek.

A. „Rękawiczka” –
B. „Giaur” –
C. „Nędznicy” –
D. „Dama kameliowa” –
E. „Rusłan i Ludmiła” –
F. „Hrabina Cosel” –

Zadanie 5
Wskaż punkty, w których mowa o dziełach charakterystycznych dla romantyzmu.

A. zamek w Kórniku.
B. James Macpherson „Pieśni Osjana”.
C. muzyka Johanesa Brahmsa.
D. malarstwo Williama Turnera.
E. Ernest Renan „Żywot Jezusa”.

ODPOWIEDZI DO ZADAŃ

Zadanie 1
A. C. E.

Zadanie 2
A. angielski malarz tworzący pejzaże – John Constable „Wóz na siano”.
B. niemiecki malarz nastrojowych pejzaży – Caspar David Friedrich „Wędrowiec po morzu chmur”.
C. francuski malarz scen batalistycznych, orientalnych – Eugenie Delacroix „Śmierć Sardanapala”.
D. francuski malarz pejzaży, obrazów o tematyce historycznej, religijnej – Theodor Gericault „Tratwa Meduzy”.

Zadanie 3
A. Fryderyk Chopin – “Marsz żałobny”.
B. Franz List – „Rapsodia hiszpańska”.
C. Hector Berlioz – „Karnawał rzymski”.
D. Robert Schumann – „Uwertura Herman i Dorota”.
E. Stanisław Moniuszko – „Straszny dwór”.

Zadanie 4
A. „Rękawiczka” – Friedrich Schiller, ballada.
B. „Giaur” – George Byron, powieść poetycka.
C. „Nędznicy” – Victor Hugo, powieść.
D. „Dama kameliowa” – Aleksander Dumas, powieść.
E. „Rusłan i Ludmiła” – Aleksander Puszkin, poemat.
F. „Hrabina Cosel” – Ignacy Kraszewski, powieść historyczna.

Zadanie 5
A. B. C. D.
……………………………………………………………………………………………………………………………………

Literatura: praca z tekstem

Przeczytaj poniższy wiersz, a następnie wskaż poprawne odpowiedzi.

Leopold Staff “Kowal”

Całą bezkształtną masę kruszców drogocennych,
Które zaległy piersi mej głąb nieodgadłą,
Jak wulkan z swych otchłani wyrzucam bezdennych
I ciskam ją na twarde, stalowe kowadło.

Grzmotem młota w nią walę w radosnej otusze,
Bo wykonać mi trzeba dzieło wielkie, pilne,
Bo z tych kruszców dla siebie serce wykuć muszę,
Serce hartowne, mężne, serce dumne, silne.

Lecz gdy ulegniesz, serce, pod młota żelazem,
Gdy pękniesz, przeciw ciosom stali nieodporne:
W pył cię rozbiją pięści mej gromy potworne!

Bo lepiej giń, zmiażdżone cyklopowym razem,
Niżbyś żyć miało własną słabością przeklęte,
Rysą chorej niemocy skażone, pęknięte.

Zadanie 1
Wiersz jest

A. balladą.
B. fraszką.
C. sonetem.

Zadanie 2
Podmiot liryczny wypowiada się

A. w pierwszej osobie liczby mnogiej.
B. w pierwszej osobie liczby pojedynczej.
C. w trzeciej osobie.

Zadanie 3
Na przykładzie zwrotki pierwszej układ rymów jest

A. abab
B. aabb
C. abba

Zadanie 4
Kowal to symbol

A. rzemieślnika tworzącego przedmioty z metalu.
B. rzemieślnika zajmującego się metaloplastyką,
C. człowieka dążącego do realizacji wyznaczonych przez siebie celów.

Zadanie 5
Serce to symbol

A. miłości małżeńskiej.
B. miłości rodzicielskiej.
C. wewnętrznej mocy i siły człowieka.

Zadanie 6
Wiersz nawiązuje do filozofii

A. Schopenhauera.
B. Nietzschego.
C. Bergsona.

ODPOWIEDZI DO ZADAŃ

Zadanie 1
C

Zadanie 2
B

Zadanie 3
B

Zadanie 4
C

Zadanie 5
C

Zadanie 6
B
…………………………………………………………………………………………………………………………………….

Do matury – rozprawka

Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że dom charakteryzuje jego mieszkańców? Rozważ zagadnienie, odwołując się po niższego fragmentu z “Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza oraz do wybranych tekstów kultury.

Śród takich pól przed laty, nad brzegiem ruczaju,
Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju,
Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany;
Świeciły się z daleka pobielane ściany,
Tym bielsze, że odbite od ciemnej zieleni
Topoli, co go bronią od wiatrów jesieni.
Dom mieszkalny niewielki, lecz zewsząd chędogi
I stodołę miał wielką, i przy niej trzy stogi
Użątku, co pod strzechą zmieścić się nie może.
Widać, że okolica obfita we zboże,
I widać z liczby kopic, co wzdłuż i wszerz smugów
Świecą gęsto jak gwiazdy, widać z liczby pługów
Orzących wcześnie łany ogromne ugoru,
Czarnoziemne, zapewne należne do dworu,
Uprawne dobrze na kształt ogrodowych grządek:
Że w tym domu dostatek mieszka i porządek.
Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza,
Że gościnna, i wszystkich w gościnę zaprasza.

Właśnie dwukonną bryką wjechał młody panek
I obiegłszy dziedziniec zawrócił przed ganek.
Wysiadł z powozu; konie porzucone same,
Szczypiąc trawę ciągnęły powoli pod bramę.
We dworze pusto: bo drzwi od ganku zamknięto
Zaszczepkami i kołkiem zaszczepki przetknięto.
Podróżny do folwarku nie biegł sług zapytać,
Odemknął, wbiegł do domu, pragnął go powitać.
Dawno domu nie widział, bo w dalekim mieście
Kończył nauki, końca doczekał nareszcie.
Wbiega i okiem chciwie ściany starodawne
Ogląda czule, jako swe znajome dawne.
Też same widzi sprzęty, też same obicia,
Z którymi się zabawiać lubił od powicia
Lecz mniej wielkie, mniej piękne niż się dawniej zdały.
I też same portrety na ścianach wisiały:
Tu Kościuszko w czamarce krakowskiej, z oczyma
Podniesionymi w niebo, miecz oburącz trzyma;
Takim był, gdy przysięgał na stopniach ołtarzów,
Że tym mieczem wypędzi z Polski trzech mocarzów,
Albo sam na nim padnie. Dalej w polskiej szacie
Siedzi Rejtan, żałośny po wolności stracie;
W ręku trzyma nóż ostrzem zwrócony do łona,
A przed nim leży Fedon i żywot Katona.
Dalej Jasiński, młodzian piękny i posępny;
Obok Korsak, towarzysz jego nieodstępny:
Stoją na szańcach Pragi, na stosach Moskali,
Siekąc wrogów, a Praga już się wkoło pali.
Nawet stary stojący zegar kurantowy
W drewnianej szafie poznał, u wniścia alkowy;
I z dziecinną radością pociągnął za sznurek.
By stary Dąbrowskiego usłyszeć mazurek.

Teza: Według mnie wygląd i wyposażenie domu charakteryzują jego mieszkańców.

Argumenty:

a. Adam Mickiewicz “Pan Tadeusz” (powyższy fragment tekstu)
Był to dworek zbudowany z drzewa na podmurówce i chociaż niewielki – zadbany. Schludne też było jego otoczenie. Obok znajdowały się pomieszczenia gospodarskie wypełnione zebranymi plonami, co podkreśla pracowitość mieszkańców. Byli też gościnni, o czym może świadczyć otwarta na oścież brama. Znajdujące się meble chociaż stare są gustowne i schludne. Na uwagę zasługują wiszące na ścianach portrety Kościuszki, Rejtana, a także stojący zegar kurantowy wygrywający mazurka Dąbrowskiego. To jest odzwierciedleniem patriotyzmu mieszkańców dworku.

b. Henryk Sienkiewicz “Quo vadis”
Domy bogatych mieszkańców starożytnego Rzymu były bardzo wykwintne i miały wspaniałe wnętrza. Wyposażone były w ogrzewanie czy obszerne łaźnie. W pomieszczeniach znajdowały się drogocenne przedmioty, posągi bogów, kosztowności. W prywatnych bibliotekach znajdowały się dzieła twórców filozofii i literatury. Takie wyposażenie domów zapewniało jego mieszkańcom wygodne życie. Na pewno nie musieli się oni troszczyć o sprawy codzienne.

c. Jan Steen “Wnętrze chłopskiej chaty”
Obraz został namalowany w drugiej połowie XVII wieku. Jest przykładem sceny rodzajowej. Płótno przedstawia grupę ludzi: kobiety, mężczyzn, dzieci. Większość z nich siedzi lub stoi w niedbałych pozach. Uwagę przykuwają walające się po podłodze naczynia i resztki jedzenia. Na stole pies wyjada karmę z miski. Na ramieniu jednej postaci stoi kaczka, a do pomieszczenia zagląda świnia. Wszędzie panuje rozgardiasz. To świadczy o lenistwie i bałaganiarstwie mieszkańców domu.

Podsumowanie
Wygląd i wyposażenie domu mogą świadczyć o wartościach, którymi kierują się mieszkańcy lub o ich statusie społecznym czy wreszcie o traktowaniu przez nich codziennych obowiązków.