Język polski, liceum/technikum

U W A G A ! – N O W A M A T U R A

W jaki sposób może być ukazana relacja pomiędzy Bogiem a człowiekiem? Odpowiedz, odwołując się do utworu Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem” oraz do wybranych tekstów literackich.

Mikołaj Sęp-Szarzyński
„O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem”

Pokój – szczęśliwość, ale bojowanie
Byt nasz podniebny: on srogi ciemności
Hetman i świata łakome marności
O nasze pilno czynią zepsowanie.

Nie dosyć na tym, o nasz możny Panie,
Ten nasz dom – Ciało, dla zbiegłych lubości
Niebacznie zajźrząc duchowi zwierzchności,
Upaść na wieki żądać nie przestanie.

Cóż będę czynił w tak straszliwym boju,
Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?
Królu powszechny, prawdziwy pokoju,
Zbawienia mego jest nadzieja w tobie.

Ty mnie przy sobie postaw, a przezpiecznie
Będę wojował i wygram statecznie.

1. Wprowadzenie

Relacje zachodzące pomiędzy Bogiem a człowiekiem możemy określić jako metafizyczne.

2. Rozwinięcie zagadnienia

W sonecie Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego Bóg został przedstawiony jako król królów. Jako istota nieskończona, niepojęta i jedyna nadzieja człowieka w świecie, w którym rozprzestrzeniło się zło. Człowiek jest całkowicie zależny od Boga, bo jest słaby i kruchy. Krótko żyje na świecie i poddany jest nieustannym wyborom pomiędzy tym co duchowe a tym co cielesne.

W utworze Jana Kochanowskiego „Czego chcesz od nas, Panie…” poeta sławi dobro Boga jako stworzyciela świata, w którym panuje ład, harmonia, porządek. Człowiek za wszelkie dobrodziejstwa może wyrazić Stwórcy wdzięczność.

W wierszu Bolesława Leśmiana „Dusiołek” Bóg został ukazany jako stwórca nie tylko dobra, ale i istniejącego na świecie zła. Człowiek zaś jest bezwolny wobec tego porządku świata.

3. Podsumowanie

Sposób ukazywania relacji pomiędzy Bogiem a człowiekiem jest uwarunkowany konwencją, która obowiązuje w danej epoce.

PRZED KARTKÓWKĄ! – FILOZOFIA ANTYKU

Zadanie 1
Nazwij główne działy filozofii.

A. Nauka o pięknie i przeżyciach z nim związanych – ………………………………………………….
B. Nauka o ludzkich obyczajach, o dobru i złu – ………………………………………………………….
C. Nauka o sposobach poprawnego myślenia – …………………………………………………………….
D. Nauka o pierwszych zasadach, podstawach bytu – …………………………………………………….

Zadanie 2
O jakim filozofie jest mowa:

A. Za pomocą umiejętnie zadawanych pytań demaskował pozorną wiedzę człowieka. To, co dobre wyrasta z mądrości, czyli aby być dobrym, trzeba być mądrym. To, co dobre jest zarazem piękne. Autor słów „Wiem, że nic nie wiem”…………………………………………..
B. Rzeczywistość, w której żyje człowiek jest tylko kopią rzeczywistości doskonałej, którą można poznać jedynie za pomocą rozumu. Państwo powinno być rządzone przez filozofów……………………………………
C. Rzeczywistość, która otacza człowieka jest realna i można ją poznać dzięki doświadczeniu i rozumowi. We wszystkim, co się czyni powinno się poszukiwać umiaru, czyli „złotego środka”……………………………………..

Zadanie 3
Objaśnij poniższe pojęcia.

A. „stoicki spokój” – ……………………………………………………………………………………………..
B. „carpe diem” – ………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 4
Z wiersza Horacego „Do Leukonoe” wypisz przykładowe sformułowania charakterystyczne dla filozofii stoickiej i epikurejskiej.

Nie pytaj próżno, bo nikt się nie dowie,
Jaki nam koniec gotują bogowie,
I babilońskich nie pytaj wróżbiarzy.
Lepiej tak przyjąć wszystko, jak się zdarzy.

A czy z rozkazu Jowisza ta zima,
Co teraz wichrem wełny morskie wzdyma,
Będzie ostatnia,
czy też nam przysporzy
Lat jeszcze kilka tajny wyrok boży,
Nie troszcz się o to i… klaruj swe wina.

Mknie rok za rokiem, jak jedna godzina.
Więc łap dzień każdy, a nie wierz ni trochę
W złudnej przyszłości obietnice płoche.