Język polski, liceum/technikum

SPRAWDZAM SIĘ! – ANTYK W PIGUŁCE, CZYLI FILOZOFIA, TEATR, SZTUKA

ZAPAMIĘTAJ!

A. Filozofia

Sokrates – Za pomocą umiejętnie zadawanych pytań demaskował pozorną wiedzę człowieka. To, co dobre wyrasta z mądrości, czyli aby być dobrym, trzeba być mądrym. To, co dobre jest zarazem piękne. Autor słów „Wiem, że nic nie wiem”.

Platon – rzeczywistość, w której żyje człowiek jest tylko kopią rzeczywistości doskonałej, którą można poznać jedynie za pomocą rozumu. Państwo powinno być rządzone przez filozofów.

Arystoteles – rzeczywistość, która otacza człowieka jest realna i można ją poznać dzięki doświadczeniu i rozumowi. We wszystkim, co się czyni powinno się poszukiwać umiaru, czyli „złotego środka”.

Stoicyzm – Zenon z Kition, zarówno w szczęściu jak i w nieszczęściu należy zachować spokój , nie należy przywiązywać się do rzeczy materialnych, należy żyć zgodnie z rytmem natury.

Epikureizm  – Epikur z Samos, należy cieszyć się chwilą „carpe diem”, przyjemność to najważniejsza wartość w życiu człowieka.

B. Teatr

Teatr grecki narodził się z przedstawień religijnych ku czci boga Dionizosa. W czasie wiosennego święta Wielkich Dionizji organizowano procesje, podczas których chór tańczących mężczyzn przebranych za satyrów śpiewał pieśni zwane dytyrambami. Przodownik chóru, czyli koryfeusz  inicjował śpiew, a potem prowadził dialog z chórem. Pierwszego aktora wprowadził Tespis, drugiego aktora wprowadził Ajschylos, trzeciego aktora wprowadził Sofokles.  Aktorzy nosili jaskrawe chitony, koturny, czyli buty na grubych podeszwach, a także maski, które wyrażały groteskowy lub tragiczny wyraz twarzy, w zależności od tego, czy grano komedię czy tragedię. Teatr znajdował się zawsze u stóp wzgórza, na którym zasiadali widzowie. W teatrze stosowano wiele ciekawych rozwiązań technicznych, m.in. urządzenie, na którym ukazywali się bogowie, ingerując niespodziewanie w losy bohaterów – stąd pochodzi używane do dnia dzisiejszego powiedzenie „deus ex machina”, czyli „bóg z maszyny” na określenie zaskakującego rozwiązania trudnej sytuacji. Najwybitniejszymi tragikami greckimi byli Ajschylos, Sofokles, Eurypides.

C. Sztuka

Starożytni Grecy stworzyli system porządków architektonicznych, stanowiących schematy obowiązujące w kształtowaniu i zdobieniu budowli w całym antyku, a także później – w czasach nowożytnych. Należą do nich porządki: dorycki,  joński  i koryncki. Świątynie greckie zdobiły malowidła ścienne, czyli polichromie.  W architekturze rzymskiej pojawiły się  wielkie hale, czyli bazyliki, a także mosty, amfiteatry, akwedukty. Charakterystycznymi elementami rzymskiej architektury był łuk i kopuła. Konstrukcję budynków wzmacniały rzędy łuków wspartych na kolumnach, czyli arkady.