Język polski, liceum/technikum

U   W   A   G   A   !      –      N   O   W   A      M   A   T   U   R   A

Jaką rolę mogą odgrywać drzewa? – rozważ zagadnienie, odwołując się do wiersza Jana Kochanowskiego „Na lipę” i wybranych utworów literackich.

Gościu, siądź pod mym liściem, a odpocznij sobie!
Nie dójdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,
Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie
Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.
Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,
Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają.
Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
Biorą miód, który po tym szlachci pańskie stoły.
A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,
Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie.
Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie.
   

1. Wprowadzenie

Bohaterem wielu tekstów literackich jest natura, a zawężając – drzewo. Może być symbolem na przykład życia duchowego człowieka, świadkiem emocji ludzkich, śmierci, zagłady.
   

2. Rozwinięcie zagadnienia

We fraszce Jana Kochanowskiego „Na lipę” drzewo zostało upersonifikowane i samo wychwala swoje zalety. Daje cień i ukojenie w upalne dni. Umila czas śpiewem ptaków, dla których jest też schronieniem. Dostarcza miodu na pańskie stoły. Szumem swoich liści potrafi ukołysać do snu. Wszystkie te zalety sprawiają, że właściciel ją ceni bardziej niż jabłonie rodzące złote jabłka.

Drzewa jako świadkowie zdarzeń zostały ukazane z utworze Elizy Orzeszkowej „Gloria victis”. Opowiadają o tym, co widziały w czasie powstania styczniowego. Mówią o bitwie, o bohaterskiej postawie powstańców, o męczeńskiej śmierci bohaterów, o heroicznym wodzu powstania – Romualdzie Traugutcie.

W powieści „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego rozdarta sosna jest symbolem rozdartej duszy Tomasza Judyma, rozdartej między miłością do Joasi, a obowiązkiem poświęcenia się bez reszty swojej idei – niesienia pomocy najuboższym.
   

3. Podsumowanie

Twórcy bardzo chętnie sięgali po motyw drzewa i przedstawiali go w różnorodny sposób. Na podstawie powyższych przykładów możemy stwierdzić, że drzewo może oznaczać dostatek, bezpieczeństwo, gościnę, może być obserwatorem dramatycznych wydarzeń lub oddawać wewnętrzne rozterki człowieka.